Werkende moeders, balanceren tussen werk en gezin

Dit stuk is afkomstig uit het boek Meer diversiteit in gezinnen: verrijking of verarming? Dit boek is geschreven door Jan van der Ploeg. Hij is emeritus hoogleraar orthopedagogiek.

Met de komst van de economische, politieke en culturele veranderingen is de moeder mondiger geworden en ging zij meer buitenshuis aan het werk, aangemoedigd door bewegingen als het feminisme.

Hoewel steeds meer moeders zijn gaan werken, is de verdeling tussen vaders en moeders nog altijd ongelijk. Werken en huishouden is nog steeds duidelijk seksegebonden. Een goede moeder is in veel ogen nog altijd de moeder die al haar tijd en energie steekt in de zorg voor haar kinderen. Werkende moeders moeten daarom nog vaak opboksen tegen dit vooroordeel.

Hoe het deze werkende moeders in de praktijk vergaat, is relatief weinig bekend. Meeste onderzoeken gingen over het gezin of over de rol van de vader. De rol van de moeder (praktijk en ervaringen) is nauwelijks onderzocht, behalve van moeders in specifieke situaties zoals alleenstaande moeders, lesbische moeders, moeders met een gehandicapt kind en moeders met een gewelddadige partner.

Verschillen tussen werkende en niet-werkende moeders
Op meerdere dimensies is onderzoek verricht naar mogelijke verschillen tussen werkende en niet-werkende moeders. Twee van deze dimensies betreffen de persoonlijkheidskenmerken (wie zijn zij?) en de emoties (wat ervaren zij?).

Wat de persoonlijkheidskenmerken betreft, is vaak genoemd dat werkende moeders:

meer prestatiegericht zijn (alleen zorgen voor de kinderen geeft onvoldoende satisfactie);
sterkere affiliatiebehoefte hebben (behoefte aan meer sociale contacten en aan gezelschap);
meer behoefte aan sociale erkenning hebben (willen niet alleen als moeder worden gezien);
een hoger zelfbeeld bezitten (hebben meer vertrouwen dat zij in een baan buitenshuis zullen slagen).

Als het om emoties gaat dan blijken werkende en niet-werkende moeders beiden naast positieve emoties als satisfactie, ook last te hebben van negatieve emoties. Werkende moeders maken zich vaak tijdens hun werk zorgen over thuis en zijn in gedachten vaak bij hun kinderen. Ook niet-werkende moeders ervaren naast voldoening tevens negatieve emoties. Zij voelen zich dikwijls eenzaam, geïsoleerd en niet gewaardeerd.

Balanceren tussen werk en gezin
Het is voor werkende moeders vaak een kwestie van balanceren tussen werk en gezin. Zij willen worden gezien als een goede moeder, maar niet alleen als moeder. Zij willen meer zijn dan alleen een moeder.

Schuldgevoel
Door buitenshuis te gaan werken, doe je je kinderen tekort en ben je geen goede moeder, is een gedachte die ook wel speelt bij werkende moeders. Het is een gevoel van tekortschieten en kan werkende moeders onzeker maken.

Het gevoel verantwoordelijk te zijn voor de kinderen kan veranderen in schuldgevoelens als de moeder het gevoel heeft niet aan de verwachting van een goede moeder te voldoen. Deze werkende moeders blijven zoeken naar een ideale combinatie van werk en gezin.

De schuldgevoelens uiten zich divers. Sommige moeders stoppen met werken, andere redeneren dat hun werk hen tot meer qualitytime met de kinderen brengt. Weer anderen stellen dat zij ongelukkig worden als ze thuisblijven en niet werken en daar lijden de kinderen dan vervolgens onder.

Geen schuldgevoel
Werkende vaders blijken zelden een schuldgevoel te hebben. Dat past ook in het heersende traditionele beeld dat de vrouw er primair is voor de kinderen en de vaders voor ‘brood op de plank’.

Dit een veel meer behandelt Van der Ploeg in het hoofdstuk over werkende moeders. Hij behandelt verder onder andere maatschappelijke druk en hij bespreekt de vijf typen moeders.

De huidige moeder
De toekomst gerichte moeder
De werkende moeder
De ‘publieke’ moeder
De gelukkige moeder

Ben je enthousiast na het lezen van dit artikel?

Lees hier meer over het boek

Bestel hier Meer diversiteit in gezinnen: verrijking of verarming

Delen: