Appelo antwoordt dat hij met ongelooflijke verbijstering naar de persconferentie heeft zitten kijken. Zelden heeft hij vanuit psychologisch perspectief zulke domme maatregelen gehoord: ‘Vanuit de psychologie geldt dat levende wezens bereid zij n om draconische maatregelen te nemen als ze in acuut gevaar zij n. Dan gaan ze op de korte termijn van alles doen om hun leven te redden. Maar als het acute gevaar geweken is of minder wordt, dan wordt de lange termijn belangrij ker.’ Hij zegt een enorme opstand te verwachten tegen de kortetermijnmaatregelen die de lange termijn bedreigen. Rutte roept op voorzichtig te zij n om spijt achteraf te voorkomen, Appelo gelooft niet dat mensen die een beetje nadenken dit zullen accepteren. ‘Inmiddels weten we wie er op de ic’s terechtkomen en weten we wie we in quarantaine zouden moeten zetten. We weten dus ook bij wie we soepeler zouden kunnen zij n en wie de economie draaiende zouden kunnen houden’, aldus Appelo. Hij ziet de weldenkende mensen nog niet en masse het Malieveld bezetten – hoewel hij daar wel voor zou zijn – maar hij verwacht wel in alle hoeken van de samenleving extreme protesten van de mensen die niet tot de risicogroepen behoren.
De extreme protesten die Appelo voorspelde, zij n er niet gekomen. Moeten we nu constateren dat hij zich baseerde op een ondeugdelijke psychologische theorie? Het generatiedenken is een rommeltje en er is vanwege al te grove generalisaties van alles op aan te merken, maar als het om de naoorlogse generaties gaat is één ding duidelijk: de babyboomgeneratie (geboren tussen 1941 en 1955) is de enige revolutionaire. Het blij ft verbazen dat alle andere generaties sindsdien nauwelijks protest aan de dag gelegd hebben. Dit geldt niet alleen voor de generaties Y en Z (de millennials en de digital natives, geboren tussen 1986 en 2015) waar Appelo zij n kaarten op zet, maar gold ook al voor de generatie X. Ook die zogenoemde ‘verloren generatie’ (geboren tussen 1956 en 1970), die opgroeide ten tij de van de grote economische crisis van de jaren tachtig met haar massale jeugdwerkloosheid, schikte zich in haar lot. Lang werd gedacht dat economische ellende een goede voorspeller van volksopstand was, maar ook die veronderstelling is zeker niet op een natuurwet-matigheid gebaseerd. De kansen op een woning voor de huidige generatie van onder 35-jarigen steken schril af tegen het woonrecht voor 18-jarigen dat verkiezingsprogramma’s van politieke partij en begin jaren zeventig sierde. Die belofte is nooit ingelost. Een goede verklaring voor het uitblijven van protest is dat Nederlandse ouders en kinderen sinds de jaren zeventig heel goed met elkaar overweg kunnen. Dat werd opnieuw bevestigd in het vierjaarlij kse Health Behavior in School-aged Children (HBSC-)onderzoek, uitgevoerd in 45 Europese landen en regio’s en Canada. Er is bij jongeren veel minder animo om de bewegingsvrijheid van ouderen in te perken ten gunste van de jongeren dan Appelo en anderen veronderstellen.
Nu heeft minister-president Mark Rutte, die zelf tot de verloren generatie behoort, in zij n persconferentie van 19 mei kinderen en jongeren tot revolutie opgeroepen. (Je zou het kunnen zien als het ultieme bewijs voor het gebrek aan revolutionaire kracht van de generaties Y en Z.) Hij volgde daarin het advies van de Werkgroep Sociale Impact Corona, waarin de stem van Micha de Winter helder doorklonk. Nu is het onmogelijk om een toon te vinden waardoor kinderen én jongeren zich aangesproken voelen. In veel commentaren werd dan ook uiterst schamper op deze aanzet tot jeugdparticipatie gereageerd. Het was beschamend om te horen hoe weinig serieus kinderen en jongeren in veel gevallen nog altij d genomen worden. Het komt er dus op aan te laten zien dat het echt iets oplevert. Het ging Rutte nadrukkelijk om concrete voorstellen met het oog op verbetering van de eigen omgeving en nadrukkelijk niet om de beïnvloeding van het kabinetsbeleid. Vorig jaar september verscheen op verzoek van de Tweede Kamer een Verkenning van het SER-jongerenplatform onder de titel Hoge verwachtingen. Kansen en belemmeringen van jongeren in 2019, waarin het beeld werd getoetst dat het voor jongeren lastiger was geworden om zich te ontplooien en hun leven op de rails te krijgen, terwijl economisch gezien de bomen tot in de hemel groeiden. In het initiatief van Coalitie Y van ChristenUnievoorman Gert-Jan Segers en Tim Hofman, dat gesteund wordt door 33 (jongeren)organisaties en alle oppositiepartij en in de Tweede Kamer, is de inzet voor het volgende regeerakkoord al geformuleerd. Onder de nieuwe economische omstandigheden, die niemand vorig jaar kon voorspellen, komt daar natuurlijk helemaal niets meer van terecht.
Bas Levering, hoofdredacteur
Meer lezen uit PIP 115? Klik hier. Abonnee worden klik hier.
