In het interview dat Bob Horjus en Peter van der Doef met Weijers hadden, vertelt hij over de lange weg met veel omwegen die er uiteindelijk toe leidde dat de stem van het kind in het jeugdstrafrecht gehoord kan worden. Zo kunnen kinderrechters onder meer een grondige pedagogische training volgen.
Autonomie als verworvenheid in de moderne tijd is niet zonder problemen. Jongeren hebben niet alleen de vrijheid maar ook de verantwoordelijkheid om richting te geven aan hun eigen leven, zoals Gerdien Bertram-Troost, Joep Dohmen en Frank Reinders ieder op hun eigen manier betogen. Bertram-Troost pleit voor levensbeschouwelijke ondersteuning van álle kinderen en jongeren in het onderwijs. Zij wijst hierbij op het werk van Meirieu, die een copernicaanse revolutie bepleit die de maakbaarheid in onderwijs en opvoeding overstijgt. Niet toevallig dat Saskia van Oenen in de rubriek Warm Aanbevolen warme woorden wij dt aan het werk van Meirieu. Dohmen beschrijft dat we leven in een keuzemaatschappij, waarin we moeten leren goed gemotiveerde, waardevolle keuzes te maken. De vraag naar het goede ontbreekt maar al te vaak in de neoliberale moraal van de vrije keuze. Hij geeft aanzetten tot een vormingsfilosofie die de samenleving vooruit kan helpen. Reinders schetst de ontwikkeling van autonomie als een behoefte van kinderen en beschrijft hoe autonomie vroeger een bevrijding betekende van externe dwang en tegenwoordig van de interne dwang die ontstaat door toedoen van de consumptiemaatschappij. De intimiteit en verbondenheid met opvoeders biedt de mogelijkheid van tegenspel aan destructieve maatschappelijke krachten. Menno de Bree zoomt nader in op de rol die de opvoeder hierbij heeft. Opvoeden is intrinintrinsiek normatief. Als opvoeder of hulpverlener wil je bij dragen aan een vormingsproces waarin het kind eigen keuzes kan maken, zonder zelf voor te schrijven wat die keuzes moeten zijn. Kinderen moeten uiteindelijk zélf ontdekken wat ze belangrijk vinden. De Bree stelt hierbij de vraag of kinderen dan kunnen vertrouwen op wat ze willen. Dat blijkt niet altijd het geval te zijn.
Pedagogische vrijplaatsen bieden een andere mogelijkheid om uit de ban te raken van de tegenwoordige prestatiemoraal. Hier worden activiteiten ondernomen vanuit ideeën, dromen, nieuwsgierigheid en brede talenten van kinderen en jeugdigen. Naast autonomie is motivatie dan een belangrijk aandachtspunt. Michelle van Gent en Maike Kooij mans beschrijven ontwerpprincipes en resultaten van pedagogische vrij plaatsen waardoor deze ‘places of hope’ worden. Om jongeren te motiveren is het vooral belangrijk om zicht te krijgen op hun interesses. Jael Draij er en Sanne Akkerman deden hier onderzoek naar met behulp van een dagboek-app. Hierop konden jongeren aangeven wat ze interessant vonden aan bepaalde activiteiten. Het onderzoek levert een gevarieerd en leerzaam interesselandschap op. Redactielid Taco Visser beschrijft tot slot in een pedagogische filmrecensie wat er kan gebeuren als leraren radicaal inspelen op motivatie en autonomie van kinderen.
Verder een afscheid en een nieuw begin. De redactie neemt met pijn in het hart afscheid van Peter van der Doef als lid van de redactie en dankt hem voor zijn inspirerende samenwerking. Peter heeft in juni 2001 aan de wieg gestaan van PiP en is al die jaren lid geweest van de redactie. Hij heeft ook steeds een column geschreven. Down and out toen hij in de jeugdhulp werkte en Vergeten woorden sinds zijn pensionering. Hij is nu toe aan een bestaan in de luwte zonder de redactiehectiek. Naast een afscheid is er in dit nummer ook een nieuw begin en wel van twee rubrieken, waarvan we de auteurs hartelijk welkom heten. Rogier Kattenberg, Charlotte Vissenberg en Suzanne Rutz schrijven om beurten een aflevering voor de rubriek Pedagogische kortsluiting en Maaike Uitenbroek gaat in de rubriek Kunstwerken in gesprek met Loes Houweling over haar werk met jongeren.
Door Peter van der Doef, Bob Horjus en Taco Visser
Redactioneel PIP 139. Bestel het nummer of een los artikel online via Pedagogiek Digitaal of word abonnee en ontvang o.a. een boek naar keuze en kortingen op geselecteerde bijeenkomsten!
