In zijn boek 'Onze vrijheid zit in een wurggreep. En daar kunnen we zelf wat aan doen' beschrijft hij 4 maatschappelijke ontwikkelingen die niet alleen de vrijheid van burgers inperken, maar ook professionals en professionele organisaties ontkrachten en lam slaan. Dit heeft vooral grote gevolgen in het publieke domein. Bijvoorbeeld in zorg en onderwijs. Maar ook daarbuiten. Van der Horst wil acht woorden tegenkomen in de Troonrede en plannen, die laten zien dat het kabinet alles in het werk stelt om hieraan een einde te maken. Om welke bevrijdende woorden gaat het?
Toekomstvisie is het eerste woord
Zonder visie kan en mag alles en niets. Alles kan genoeg, passend, geschikt, gewenst, geliefd, gezocht, of nodig zijn. En tegelijkertijd kan ook alles ongeschikt, ongewenst, ongeliefd, overbodig, onnodig, te veel, of niet van deze tijd zijn. Een toetssteen ontbreekt immers. Juist in een tijd waarin de grote ideologische, levensbeschouwelijke en religieuze verhalen naar de zijlijn zijn geduwd, is een visie op de toekomst van Nederland nodig, die beschrijft hoe wij kijken naar onder meer vrijheid, welzijn, gezondheid, geluk, verbondenheid, natuurlijke omgeving en niet in de laatste plaats, een duurzame welvaart. Korter gezegd: Hoe ziet de door ons gewenste toekomst er uit? Wat is het lonkende perspectief waar overheid, politiek, ondernemingen en burgers gezamenlijk de schouders onder willen zetten? Om te voorkomen dat we gevangen blijven in nooit eindigend gejakker en gejaag om een onbekende en daardoor altijd buiten ons bereik blijvende toekomst te creëren. Omdat er nu eenmaal altijd de mogelijkheid en verleiding is van 'anders, meer, of beter’. Daarom is ‘toekomstvisie’ het eerste woord dat ik wil horen in de Troonrede.
Waarden is het tweede woord
Nederland is geen bedrijf. Als Nederland al aandeelhouders heeft, dan zijn dat de burgers van vandaag, morgen en overmorgen. Onze kwaliteit van leven, nu en in de toekomst, kan niet eerst en vooral tegen een financiële meetlat worden gelegd. Waarden zoals vrijheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, welzijn, geluk, vrede, of duurzaamheid, doen er meer toe. Deze zijn verdrongen door het cynische valuteren en telkens weer op de voorgrond plaatsen van financiële parameters. Waar de nadruk op geld ligt, blijft enkel de vraag naar de betaalbaarheid over. Niet wat wenselijk is, denkend vanuit onze belangrijkste waarden. Zo verdwenen rechtvaardigheid, gelijkheid, solidariteit en verbondenheid, naar de achtergrond. Waarden zoals geluk en duurzaamheid krijgen niet de aandacht die zij verdienen. Geld staat immers boven alles! Wat zijn de waarden die er het meeste toe doen? En wat betekenen deze voor de samenleving, de publieke infrastructuur, de onderlinge verhoudingen van overheid, burgers en ondernemingen, onze relatie met ‘hen’, of ons gedrag ten opzichte van de grote problemen van deze tijd? Vrijheid floreert wanneer gedeelde waarden en niet geld, de spil zijn van onze samenleving.
Volgende week de resterende woorden van Jos van der Horst. Meer lezen over zijn boek 'Onze vrijheid zit in een wurggreep. En daar kunnen we zelf wat aan doen'? Klik hier.
