Het is kommer en kwel. Oorlogen, toenemend collectief egoïsme. ‘Bevriende’ staatshoofden zij n narcist of plegen genocide en niet alleen in ‘vij andige’ landen heersen autocraten die de democratie ondergraven. Dat belooft wat voor een toekomst waarvan Lea Dasberg stelde dat pedagogen daarin moesten geloven, zodat kinderen met een hoopvolle blik naar de toekomst kunnen kij ken. Zij zei dit echter vóór de millenniumwisseling. Terugkij kend zie je dat de toekomst van nu niet meer is wat die was. Zelfs in het jeugdzorgdomein gaat van alles mis. Terwij l de vraag daar al decennialang stij gt, bezuinigt de overheid en zij n sterk geprofessionaliseerde pedagogen soms eerder het probleem dan de oplossing. En vaak moeten anderen, lees: de ouders of de school, weer voor een oplossing zorgen. Wat moeten we hier als pedagogen mee?

Marjet van Houten is moeder van een zoon die jarenlang niet naar school ging, een periode zelfs niet eens uit bed kwam. Er was hulp van verschillende kanten, maar dat was tegelijk de helft van het probleem: men luisterde onvoldoende, diagnoses bleken niet helpend en bij mislukking kreeg het gezin de schuld. Slechts enkele professionals boden echte steun. Marjet werkt bij Movisie als adviseur sociaal domein, en haar gezinshistorie maakte haar ervaringsdeskundige op het gebied van uitsluiting en herstel. Nu brengt ze ouders samen die hetzelfde meemaken. Aan Bob Horjus vertelt ze haar verhaal.

In Nederland groeien jaarlij ks meer dan 100.000 kinderen op in een onveilige situatie omdat ze te maken hebben met kindermishandeling en/of huiselijk geweld. In 2024 werd slechts in de helft van de gevallen een melding gedaan bij Veilig Thuis (CBS, 2024). Opvallend is dat meldingen slechts zeer beperkt afkomstig zijn van jeugdprofessionals. Hoe kunnen we professionals (in spe) zo opleiden dat ze weten en durven in te grijpen bij vermoedens of onthullingen van een onveilige opvoedingssituatie?

We weten allemaal dat bewegen en in de natuur zijn goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Toch brengen ze vaak een groot deel van de dag binnen én zittend door. Ze komen ook steeds minder vaak in de natuur. In 2024 ruilden Tilburgse basisschoolkinderen een aantal dagen het klaslokaal in voor het bos. Ellen Rohaan deelt in dit artikel de opbrengsten van dit avontuur in de natuur.

De pedagogische waarde van boksen is niet voor iedereen vanzelfsprekend. De methode Boksend Opvoeden die Annie Joosten-Lamey ontwierp – voor bovenbouw basisonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs – kan mogelijk overtuigen. Kinderen, leerkrachten en ouders van steeds meer scholen zijn er enthousiast over. Marian ter Haar beschrijft de opzet van en ervaringen met Boksend Opvoeden op basis van haar gesprekken met de ontwerpster.

Hoe bespreek je vandaag de dag het Israëlisch-Palestijns conflict in de klas? Leerkrachten worstelen met deze ingewikkelde, vaak explosieve vraag. Een eeuw geleden speelde Palestina ook een rol in het onderwijs, maar toen werd dit land vanuit een andere invalshoek belicht. Destijds lag de nadruk op ‘Bijbelsche aardrijkskunde’ en ‘Bijbelsche geschiedenis’. Voor de dynamiek was toen ook al belangstelling. De schoolplatenserie Palestina in woord en beeld (1927) biedt een inkijk hoe Palestina destijds in Nederlandse klaslokalen werd gepresenteerd.

Op de basisschool doen kinderen kennis en vaardigheden op die belangrijk zijn voor hun doorstroomniveau. Sociale doelen, zoals gemeenschapszin, zorg voor elkaar, en afgewogen meningsvorming staan minder centraal, terwijl deze voor de kwaliteit van deelname aan onze diverse, complexe samenleving minstens zo belangrijk zijn. Yvonne Leeman ging op zoek naar een aansprekende praktijk van sociaal én cognitief leren.

Leerkrachten ervaren een groeiende ondersteuningsbehoefte bij leerlingen. Dit vraagt meer aandacht van leerkrachten, terwijl de verwachtingen vaak al torenhoog zijn, bij voorbeeld wat het bieden van gelijke kansen betreft. In Zeeuws-Vlaanderen wordt verkend of en hoe de inzet van hbo-pedagogen in de klas positief kan bij dragen aan de ontwikkeling van leerlingen. Dit artikel biedt een inkijkje in de zoektocht naar deze interdisciplinaire samenwerking tussen leerkrachten en hbo-pedagogen (in opleiding).

Wat maakt dat meisjes zich verpanden aan loverboys, en wat valt daartegen te doen? We moeten ons meer concentreren op preventie, betoogt Lian van den Berg, en daarbij beseffen dat ook loverboys zelf vaak slachtoffer zijn van misbruik en verwaarlozing in hun jeugd. Zij verdiepte zich als pedagogiekstudent in deze problematiek omdat ze er als jeugdzorgwerker op stuitte, bijvoorbeeld bij Rosa, een van haar cliënten op een zorgboerderij.

‘Zij wil NIET samenwerken met andere organisaties?’ Ik zei het op verontwaardigde toon tegen een collega. Deze collega onderzoekt samen met vrouwen de initiatieven die zij voor wijkbewoners ontplooien. Ze vertelde over een initiatief waarbij ouders met hun kinderen naar een gezellige plek komen om te spelen. Ouders leren er nieuwe manieren van spelen met hun kinderen en ontmoeten andere ouders uit de wijk.

Op 17 juni 2025 heeft de rijksoverheid een ‘duidelijk’ advies gegeven met betrekking tot het gebruik van schermpjes en social media bij kinderen (Rijksoverheid, 2025). De richtlijnen zijn bedoeld voor ouders en opvoeders om houvast te geven in deze digitale tijd. Ik juich het toe dat de overheid aandacht besteedt aan mediaopvoeding, maar tegelijkertijd wringt er iets.

Toen ik nog in Amsterdam voor een autismecentrum werkte, hoorde ik van onze kinderen jeugdpsychiater voor het eerst de term OSM: ons soort mensen. Ik vond dat wat minachtend klinken, alsof je met andersoortige mensen geen goede klik kunt hebben en je jezelf een beetje boven de ander plaatst.

In onderzoek gaat het te vaak en te veel over WEIRD – western, educated, industrialized, rich and democratic – steekproeven. In een binnenkort te verschijnen uitgebreid artikel wordt dat nog eens duidelijk gemaakt en van een alternatief voorzien. Het alternatief voor WEIRD is WILD: worldwide, in situ, local and diverse. Als de ontwikkelingspsychologie echt inclusief wil zijn, dan zal ze zich niet uitsluitend moeten concentreren op het westerse deel van de wereldbevolking, maar vooral ook op wat de beroemde Turkse ontwikkelingspsychologe Kagitcibasi de ‘majority world’ noemde.

Dit is niet zomaar een boek. Het is in ieder geval een ander boek dan je misschien gewend bent om te lezen. In Huisje in mijn hart krijg je als lezer een inkijkje in de verschillende woonvormen van andere kinderen. Soms lijkt het misschien dat er maar één situatie ‘goed’ is om in te wonen, maar dat is niet hoe het in het echt is. In Nederland wonen kinderen in heel veel verschillende soorten gezinnen en huizen. Toch hebben alle kinderen allemaal één ding hetzelfde. Ieder kind heeft wel iemand die van hem of haar houdt. In welke vorm dan ook.

Dit verhaal is geschreven voor kinderen die in de thuissituatie te maken hebben met ruziënde ouders waarbij ze getuige kunnen zijn van geweld.
Het verhaal gaat over Kamil, de groene kameleon. Kamil heeft een blauwe vader en een gele moeder.

Wat betekent het om ouder te zijn van een kind dat langdurig zorg nodig heeft? Tijdens dit congres leer je hoe je ouders écht kunt ondersteunen in hun voortdurende rouwproces.

Het is de Week van de Mediawijsheid. Daarom brengen we graag het eerstvolgende nummer van vakblad Pedagogiek in Praktijk onder de aandacht. Het thema van nummer 142 wordt: Opvoeden in een multimediale wereld. 

 

Als een kinderopvang en een basisschool samen een kindcentrum worden, vraagt dat om afstemming en afspraken. Hiervoor zijn heel veel goede voorbeelden en materialen beschikbaar.

Werknemers in de zorg, het onderwijs en in de horeca ervaren veel werkdruk. Stressvol werk komt het vaakst voor in beroepen met veel directe verantwoordelijkheden en weinig regelruimte. Apothekersassistenten hebben het vaakst stressvol werk (51 procent), gevolgd door leerkrachten in het basisonderwijs en medisch praktijkassistenten (beide 39 procent). Dat blijkt uit cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en TNO.

Honderdduizenden kinderen hebben moeite op school omdat ze in armoede opgroeien. Stress en oververmoeidheid hebben invloed op de schoolprestaties, zegt het Jeugdeducatiefonds in het rapport Schoolrapport van Nederland. Ons land krijgt een flinke onvoldoende. Er is bij deze kinderen thuis bijvoorbeeld geen geld voor een fiets of een bed, en ongeveer 28.000 kinderen dragen geen bril omdat hun ouders dat niet kunnen betalen, zo meldt het fonds op basis van onderzoek.

Ik ben verantwoordelijk voor de huidige dag van mijn leerlingen. Ik heb niet het recht om hun toekomstige lot te beïnvloeden of me daarmee te bemoeien. (Janusz Korczak)

Hoe komt het toch dat wij bij de opvoeding de toekomst steeds centraal stellen in plaats van het heden, terwijl voor het kind het leven zich in het hier en nu afspeelt en het geen idee heeft wat het zich bij ‘later’ moet voorstellen?

Scholen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van de mentale gezondheid en het welbevinden van kinderen en jongeren. De meeste oefeningen, activiteiten en richtlijnen in dit boek zijn dan ook bedoeld om kinderen te helpen ontdekken wat hun sterke kanten zijn, wat zij kunnen betekenen in de wereld om hen heen en hoe zij om kunnen gaan met de tegenslagen die op hun pad zullen komen.

Het kabinet maakt het met een tijdelijk besluit vanaf 2027 voor een beperkt aantal locaties mogelijk om gezamenlijke peuter-kleutergroepen aan te bieden. Maximaal 200 kindercentra en scholen mogen dan vier jaar een peuter-kleutergroep aanbieden als ze aan meerdere voorwaarden voldoen. Bijvoorbeeld de maximale groepsgrootte, leeftijden van de kinderen, vaste begeleiders en voldoende ruimte.

Jonge kinderen (4 tot 7 jaar) die meer dan andere kinderen liegen, vechten, driftbuien vertonen, ongehoorzaam en opstandig zijn, baren hun ouders en leerkrachten heel wat zorgen. Ze vormen de grootste groep van aangemelde kinderen in de hulpverlening.

Op 1 juli 2025 is Pauline Slot benoemd tot bijzonder hoogleraar op de leerstoel integratieve pedagogiek kinderopvang en onderwijs 0–13 jarigen aan de Universiteit Utrecht. Paulines focus ligt op de kwaliteit van kinderopvang en onderwijs en de bijdrage die deze pedagogische systemen kunnen leveren aan het bevorderen van brede ontwikkelingskansen, kansengelijkheid en inclusie. De leerstoel is tot stand gekomen op initiatief van stichting CAOP.

Van 13 tot en met 19 oktober organiseert het Nederlands Jeugdinstituut weer de Week van de Opvoeding. Dit jaar is het thema: Samen puzzelen.

Want opvoeden is een constante zoektocht en kan soms voelen als een puzzel met veel losse stukjes.

Voor veel mensen in Nederland zijn toeslagen onmisbaar om te kunnen meedoen in de maatschappij. Toeslagen zijn pas echt een steun wanneer ze niet hoeven worden terugbetaald. En als de mensen die er recht op hebben, toeslagen ook daadwerkelijk aanvragen. Zonder angst voor terugvorderingen. Daarom roept Dienst Toeslagen in de Stand van de Uitvoering 2025 op tot een dialoog met opdrachtgevende ministeries en politiek.

Kanker is een ziekte die het meest op oudere leeftijd voorkomt, maar ook jonge mensen treft. In het bijzonder ook ouders van jonge gezinnen. De maand oktober is wereldwijd uitgeroepen tot ‘borstkankermaand’ en in dat kader besteedt Pink Ribbon in Nederland aandacht aan projecten die zij financieren of gefinancierd hebben. Een van die projecten was het ontwikkelen van zelfhulpboeken voor moeders en vaders met kanker die zorg dragen voor jonge kinderen in het gezin. Dit project is inmiddels afgerond en de resultaten ervan zijn onder andere in de vorm van twee boeken uitgegeven door Uitgeverij SWP.

Veel kinderopvang en onderwijsinstellingen zijn begonnen aan de ontwikkeling van een integraal kindcentrum. Dat lukt aardig, maar er blijven vragen. Misschien vraagt het een verandering op een dieper niveau, een transformatie. Tot nu toe was er veel aandacht voor de veranderingen op een locatie: een school die samenwerkt met een kinderopvanglocatie. Maar wat vraagt het eigenlijk van de betrokken besturen? Daarover gaat deze conferentie.

Sinds kort is de website www.jeugdpsychiatrie.nl vernieuwd. Met een overzicht van diagnostiek, behandelingen en casuïstiek.

Soms is het moeilijk om aan een boek te komen dat uit de handel is. Dat terwijl het zo zonde is om al die relevante kennis over pedagogiek verloren te laten gaan. Om kennisverlies tegen te gaan, wordt de kennisbank Pedagogiek Digitaal uitgebreid met boeken. De komende tijd houden we je op de hoogte van alle werken die online te vinden zijn.